Interview

‘Alcohol is een risicofactor voor borstkanker die je wél in de hand hebt’

‍Dat roken de kans op (long)kanker verhoogt, weet zowat iedereen. Maar dat ook alcohol het risico op allerlei types kanker doet toenemen, blijft voor velen een blinde vlek. Zo weten acht op de tien Vlamingen niet dat er een link is tussen alcohol en borstkanker. Nochtans wordt 7 % van alle gevallen erdoor veroorzaakt. Maar hoe werkt dat nu precies? We klopten aan bij professor medische oncologie Hannelore Denys (UZ Gent), die gespecialiseerd is in borstkanker.

‘Bij het ontstaan van borstkanker spelen - net als bij andere types kanker - meerdere risicofactoren mee’, legt professor Denys uit. ‘Aan de meeste kun je niets veranderen: vrouw zijn, ouder worden, je genetisch materiaal, de leeftijd waarop je je eerste menstruatie kreeg, de leeftijd waarop je menopauze begon…’

Acht op de tien Vlamingen weet niet dat er link is tussen alcohol en borstkanker.

‘Maar er spelen ook risicofactoren mee die je wél in de hand hebt. Sporten en gezonde voeding hebben bijvoorbeeld een positieve invloed, terwijl overgewicht en roken een negatief effect hebben.’

7 % van borstkankers veroorzaakt door alcohol

Ook alcohol is een belangrijke negatieve factor, zo blijkt uit onderzoek. ‘Van alle borstkankers wordt 7 procent veroorzaakt door alcohol. Dat blijkt uit epidemiologische studies: op bevolkingsniveau merken onderzoekers dat er bij de groep die veel alcohol drinkt meer borstkanker voorkomt dan gemiddeld. Bovendien geldt: hoe meer alcohol je drinkt, hoe groter het risico. Bij één glas per dag stijgt je relatieve risico* op borstkanker al met bijna 10 procent, als je meer glazen per dag drinkt zelfs met 20 procent.’

*Hoeveel groter of kleiner een risico wordt door een bepaalde factor, zoals alcohol. Het is geen persoonlijke voorspelling.

Vanwaar komt de link tussen alcohol en borstkanker?

De alcohol die we drinken, wordt in ons lichaam afgebroken tot acetaldehyde. Deze toxische stof kan schade veroorzaken aan je DNA en bovendien reparaties aan het DNA belemmeren. Dat kan vervolgens leiden tot afwijkende celdelingen, wat dan weer de kans op kanker verhoogt. 

Alcohol veroorzaakt vooral kankers in het spijsverteringsstelsel, zoals de mond- en keelholte en de slokdarm. Dat is logisch, legt professor Denys uit. ‘De alcohol, die al deels wordt afgebroken door het speeksel, komt daar rechtstreeks in contact met de cellen in de slijmvliezen die zich in onze mond, keel of slokdarm bevinden. De acetaldehyde kan er dus makkelijk schade veroorzaken. Maar deze giftige stof komt ook in je bloed terecht, waardoor elders afwijkingen kunnen ontstaan. Het kan dus ook leiden tot andere kankers zoals borstkanker.’

‘Voor vrouwen ouder dan vijftig is het nog belangrijker om wat vaker te genieten van een alcoholvrij drankje.’

- Hannelore Denys, professor medische oncologie, UZ Gent

Alcohol beïnvloedt ook hormonen en ontstekingen

Maar er spelen nog meer factoren mee, vertelt professor Denys. ‘Door alcohol te drinken, kunnen veranderingen ontstaan in je hormoonhuishouding. De hoeveelheid oestrogeen in je bloed kan bijvoorbeeld stijgen, en dat hormoon heeft een impact op het ontstaan van borstkanker. Bovendien bevat een glas wijn, bier of sterkedrank veel calorieën, waardoor de kans op overgewicht toeneemt. Ook dat vergroot het risico op borstkanker, zeker in de menopauze. En tot slot kan alcohol bijdragen aan “inflammatie” of ontstekingen in het lichaam, wat ook weer het risico op kanker vergroot.’

Voor sommige mensen, die al bepaalde risicofactoren hebben, is het belangrijk om extra op te letten met alcohol. ‘Vrouwen ouder dan vijftig hebben een verhoogd risico op borstkanker. Voor hen is het nog belangrijker om wat vaker te genieten van een alcoholvrij drankje. En om voldoende te bewegen en niet te roken uiteraard.’

*'Mensen met de vinger wijzen werkt contraproductief.'*

En wat als je in het verleden - tijdens je studententijd bijvoorbeeld - veel bier en wijn naar binnen hebt gegoten? ‘Daar hoef je je niet schuldig over te voelen zoveel jaar later’, sust professor Denys. ‘Want het loont altijd nog de moeite om over te schakelen op je 0,0-favorieten. Net zoals het op elke leeftijd nog slim is om te stoppen met roken, meer te bewegen of gezonder te eten.’

Na borstkanker

Ook voor wie al borstkanker heeft gehad, is het zeker een goed idee om minder alcohol te consumeren, benadrukt professor Denys. ‘Door de hormoontherapie kun je last krijgen van typische klachten, zoals een slechte nachtrust, opvliegers, stemmingsstoornissen en vermoeidheid. Door alcohol te drinken, versterk je die klachten nog. En bovendien verhoogt zo ook de kans op herval.’

‘Ik verbied mijn patiënten nooit om alcohol te drinken, mensen met de vinger wijzen werkt contraproductief.'

- Hannelore Denys, professor medische oncologie, UZ Gent

‍

Ook voor vrouwen in de menopauze zullen klachten als opvliegers en minder slaap bekend in de oren klinken. ‘Een gezonde levensstijl is ook voor hen een absolute aanrader. Maar eigenlijk geldt dat voor iedereen: als je een lekkere mocktail of gemberthee bestelt, zul je je frisser voelen en beter slapen. Alleen maar voordelen!’

Vanaf het eerste glas

In tegenstelling tot wat velen denken, bestaat er geen ‘veilige’ of ‘gezonde’ hoeveelheid alcohol. Vanaf één glas per dag verhoogt je risico op borstkanker. Helemaal niets drinken, is dus de beste manier om het risico te beperken. Toch ligt de huidige gezondheidsrichtlijn in België op maximaal 10 standaardglazen alcohol per week. ‘Dat zou best wat strenger mogen’, vindt professor Denys. ‘Al zal ik mijn patiënten nooit verbieden om alcohol te drinken, want mensen met de vinger wijzen werkt alleen maar contraproductief. Ik zal hen altijd uitleggen wat de risico’s zijn en aanraden om hun alcoholgebruik te beperken.’

‘Maximaal 10 standaardglazen alcohol per week? Die Belgische richtlijn zou best wat lager mogen.'

Hannelore Denys, professor medische oncologie, UZ Gent

Lekkere mocktail met munt of gember

Gelukkig zijn de tijden wel veranderd, vindt professor Denys. ‘Heel wat mensen springen vandaag al voorzichtiger om met alcohol dan pakweg twintig jaar geleden. We worden ons met z’n allen meer bewust van de nadelen en risico’s, waardoor de mentaliteit stilaan verandert. Al is niemand perfect, we blijven allemaal mensen. Ook ik drink af en toe nog wel eens een glaasje wijn, op restaurant bijvoorbeeld. Maar wat me écht vrolijk maakt, zijn de momenten waarop ik tijdens een receptie of feest een plateau met mocktails zie passeren. Zo’n prachtig glaasje, versierd met wat munt of gember, is veel aanlokkelijker dan plat water én een stuk gezonder dan een glas cava of wijn.’

‍